جرم مولی (Molar Mass) چیست ؟

جرم مولی یک ماده برابر جرم یک مول از اجزای بنیادی آن( اتم‌ها، مولکول‌ها یا واحدهای فرمولی) می‌باشد. واحد جرم مولی به صورت گرم بر مول(g/mol) بیان می‌شود. چون عناصر و مولکول های مختلف جرم های مختلف دارند، ا مول از ترکیبات مختلف نیز دارای جرم های متفاوتی هستند. شکل زیر این موضوع را به وضوح نشان می‌دهد:

شکل 3. جرم مولی مواد شیمیایی رایج (از چپ به راست: اکسید جیوه ، 216 g mol⁻¹؛ ساکارز ، 342 g mol⁻¹؛ گوگرد ، 32 g mol⁻¹؛ سولفات مس 5 آبه، 250 g mol⁻¹ ؛ سدیم کلرید 58.5 g mol⁻¹ ؛ مس، 63.5 g mol^−1.

جرم مولی اتم‌ها، مولکول ها و ترکیبات یونی را چگونه محاسبه کنیم؟

برای محاسبه جرم مولی عناصر و ترکیبات مختلف، ازجدول تناوبی کمک گرفته و به صورت زیر عمل کنیم:

چگونگی تعیین جرم مولی عناصر

جرم مولی یک عنصر را بایستی با توجه به اینکه عنصر در طبیعت به صورت اتم‌های مجزا و یا مولکولی وجود دارد، معلوم کرد:

• جرم مولی عناصری که به صورت اتم های مجزا وجود دارند، برابر جرم اتمی درج شده در جدول تناوبی است. ولی در واحد “گرم بر مول” بیان می‌شود. به عنوان مثال جرم یک اتم هیدروژن برابر 1.0079 u و جرم مولی آن برابر 1.0079 g/mol است.
• برای محاسبه جرم مولی عناصر مولکولی، ابتدا بایستی فرمول مولکولی آنها را بدانید و سپس جرم مولی را با توجه به فرمول مولکولی بدست آورید. به عنوان مثال هیدروژن در طبیعت به صورت مولکولی H₂ وجود دارد و جرم مولکولی H₂ به صورت مجموع جرم دو اتم هیدروژن سازنده به صورت 1.0079 + 1.0079 = 2.0158 u محاسبه می‌شود و جرم مولی آن برابر 2.0158g/mol است.

چگونگی تعیین جرم مولی ترکیبات

• مولکولها از کنارهم قرار گرفتن اتمها تشکیل می‌شوند. اگر وزن اتمی همه اتم های تشکیل دهنده یک مولکول را جمع کنید، وزن مولکولی بدست می‌آید. در بررسی ترکیبات یونی مانند NaCl و KBr در حالت جام،د از اصطلاح وزن فرمولی به جای وزن مولکولی استفاده می شود زیرا ترکیبات یونی آرایه ای سه بعدی از ذرات باردار هستند و مانند مولکولهایی که توسط پیوندهای کووالانسی تشکیل می شوند مولکول های مجزا تشکیل نمی دهند. وزن فرمولی یک ترکیب یونی از مجموع وزن‌های اتمی آن مطابق فرمول تجربی آن محاسبه می شود.
• برای محاسبه وزن مولکوی و وزن فرمولی باید جرم تمام اتمهای تشکیل دهنده را با هم جمع کنیم. به عنوان مثال وزن مولکولی(MW) مولکول آب از مجموع جرم اتم های تشکیل دهنده یعنی دو اتم هیدوژن و یک اتم اکسیژن محاسبه می‌شود:

چگونگی تبدیل مول، جرم و تعداد اجزای بنیادی به یکدیگر

یکی از دلایلی که مول برای کار آزمایشگاهی بسیار کارآمد و مفید می‌باشد، این است که در صورتی که تعداد مول ماده را بدانید به راحتی می‌توانید جرم و یا تعداد اجزای بنیادی ماده را در نمونه محاسبه کنید، و یا برعکس، اگر شما جرم و یا تعداد اجزای بنیادی ماده را بدانید، می‌توانید تعداد مول‌ها را محاسبه نمائید. بنابر این با داشتن یکی از مقدارهای داده شده، می توان دیگر مقادیر را با استفاده از ضرایب تبدیل بین این واحدها بدست آورد.

چگونگی تبدیل مول و گرم

جرم مولی، ارتباط بین یک مول هر ماده و جرم آن بر حسب گرم را بیان می‌کند. بنابراین می توان از جرم مولی به عنوان عامل تبدیل مول به جرم ( و یا معکوس آن ، تبدیل مول به جرم) استفاده کرد.