انحلال پذيری به چه معناست؟

انحلال پذیری (Solubility) مفهومی بنیادی در علم شیمی و مبحث محلول‌ها است که میزان حل شدن یک ماده (جامد ، مایع یا گاز ) را در یک حلال مشخص (جامد، مایع یا گاز) بیان می‌کند. این کمیت با عواملی چون نوع حلال،دما و فشار رابطه دارد. هر محلولی یک مقدار مشخص از یک حل شونده را می‌تواند در خود حل کند. برای مثال گفته می‌شود انحلال پذیری شکر در آب برابر X است؛ یعنی بیشترین مقداری که می‌شود شکر را در آب حل کرد برابر X گرم است. اگر کمتر از X گرم در آب شکر حل شود، به این محلول، محلول سیر نشده می‌گویند. اگر در آب به مقدار X گرم شکر حل شود، به این محلول، محلول سیر شده می‌گویند. حال می‌توان محلول را گرم کرد تا انحلال پذیری اش بالا برود. حال شکر بیشتر از قبل در آن حل می‌شود. اگر این ماده سرد شود،رسوب می‌کند. به این محلول، محلول فراسیر شده می‌گویند.

محلولی که به جنس ماده بستگی دارد اندازه انحلال پذیری خود در دما و فشار مشخص، ماده‌ای را در خود حل کرده باشد، محلول اشباع (سیر شده) گویند و در صورتی که بیش از این مقدار ماده در محلول حل شود، محلول را فوق اشباع (فراسیر شده) می‌نامند.

معمولاً انحلال پذیری مواد مختلف را به صورت گراف، نسبت به عوامل دیگری چون دما و فشار نمایش می‌دهند.

انحلال‌پذیری یا حلالیت به معنای توانایی یک ماده در حل شدن در یک محیط یا ماده ي دیگر است. این ویژگی معمولاً در زمینه‌های شیمی و فیزیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
كليت خاصيت انحلال‌پذیری یک تعقير فیزیکی است که به توانایی یک ماده (معمولاً جامد) به نام مذاب شدن یا حلال شدن در یک ماده دیگر (معمولاً مایع یا گاز) اطلاق می‌شود. این فرآیند بر اساس تعاملات مولکولی و اترکولی میان ذرات مختلف مواد استوار است.
در این فرآیند، ذرات ماده جامد که معمولاً به صورت گروه‌های کوچکتری به نام مولکول‌ها یا یون‌ها تقسیم می‌شوند، در ماده حلال یا محیط دیگر حل می‌شوند. این تغییر حالت معمولاً با تغییر در دما یا فشار همراه است.

بیشترین مقدار یک ماده بر حسب گرم که در 100 گرم حلال در دمای معین حل می شود، انحلال پذیری آن ماده نامیده می شود.

مواد بر اساس انحلال پذیری در آب در دمای معین به سه دسته تقسیم می شوند:

1- مواد محلول: موادی هستند که انحلال پذیری آن ها در دمای معین   بیش از 1 گرم در 100 گرم آب باشد. مانند شکر، سدیم نیترات، سدیم کلرید.

2- مواد نامحلول: موادی هستند که انحلال پذیری آن ها در دمای معین کم تر از 0/01 گرم در 100 گرم آب باشد. مانند کلسیم فسفات، نقره کلرید و باریم سولفات.

3- مواد کم محلول: موادی هستند که انحلال پذیری آن ها در دمای معین   بین 0/01 تا 1 گرم در 100 گرم آب باشد. مانند کلسیم سولفات.

محلول سیر نشده: محلولی است که در یک دمای معین، می تواند مقدار بیشتری از ماده ی حل شونده را در خود حل کند، یعنی مقدار ماده ی حل شونده کمتر از مقدار انحلال پذیری آن ماده در همان دما است.

محلول سیر شده: محلولی است که در دمای معین، نمی تواند مقدار بیشتری از ماده ی حل شونده را در خود حل کند.

محلول فرا سیر شده: محلولی است که در دمای معین، مقدار حل شونده ی موجود در آن بیشتر از مقدار انحلال پذیری آن ماده در همان دما باشد. این محلول ناپایدار است و بر اثر ضربه، تغییر ناگهانی دما و یا اضافه کردن مقداری حل شونده، مقدار اضافی حل شونده در محلول به سرعت رسوب می کند.