پیوند قطبی چیست ؟

پیوند قطبی (به انگلیسی: Polar bond) نوعی پیوند کووالانسی بین دو اتم یا بیشتر است که در آن الکترون ها به تعداد نامساوی به اشتراک گذاشته می‌شوند. به این دلیل، یک طرف مولکول بار نسبی منفی و طرف دیگر بار نسبی مثبتی دارد. نمونه‌ای از پیوند قطبی را می‌توان در مولکول آب دید که از دو اتم هیدروژن  و یک اتم اکسیژن  ساخته شده‌است.

درواقع پیوند قطی رابطه ي بين دو اتم مي باشد، درصورتيكه كل مولكول از يك يا چند پيوند بين اتمها تشكيل شده است.

مولكولها يا قطبي هستند يا غير قطبي. مولكول قطبي داراي يك قطبي مثبت و يك قطب منفي مي باشد، درصورتيكه مولكول قطبي داراي توزيع يكنواخت بار بوده و سر مثبت و منفي ندارد. براي بررسي اين دو دسته مولكولها، مولكولها را به دو دسته دو اتمي و مولكولهاي چند اتمي تقسيم بندي مي كنيم:

الف) مولكولهاي دو اتمي: در اين مولكولها چنانچه دو اتم تشكيل دهنده مولكول جور هسته باشند، پيوند ناقطبي بوده و درنتيجه كل مولكول ناقطبي مي شود، مانند Cl-Cl.

اما چنانچه دو اتم تشكيل دهنده مولكول ناجور هسته باشند (و اختلاف الكترونگاتيوي آنها بين 4/0 تا 7/1 باشد) پيوند بين آن دو قطبي بوده (يعني يك سر پيوند داراي احتمال حضور الكترون بيشتري است) و درنتيجه كل مولكول قطبي خواهد بود، مانند H-Cl. در مولكول HCl اتم كلر داراي الكترونگاتيوي بيشتري مي باشد، درنتيجه الكترونهاي پيوندي را با قدرت بيشتري به سمت خود مي كشد و درنتيجه داراي قطب مثبت مي شود و ئيدروزن كه حضور الكترونها در اطرافش كمتر است، داراي قطب مثبت مي شود.

ب)  مولكولهاي چند اتمي:

در اين مولكولها علاوه بر قطبي يا ناقطبي بودن پيوندها، شكل هندسي مولكولها نيز در تعيين قطبي يا ناقطبي بودن مولكول دخالت دارند. به عنوان مثال، مولكول BeCl2 را در نظر بگيريد كه داراي ساختار خطي

Cl-Be-Cl مي باشد. در اين مولكول تك تك پيوندها Be-Cl قطبي مي باشد، اما كل مولكول ناقطبي است، زيرا دو اتم كلر در دو طرف مولكول به يك اندازه الكترونها را به طرف خود مي كشند و مولكول داراي ساختار متقارن است.

به طور كلي براي تشخيص قطبي بودن يا نيودن مولكولهاي چند اتمي، هر پيوند را به منزله ي يك طناب در نظر بگيريد كه اتم انتهايي دارد با آن طناب، اتم مركزي را به سمت خود مي كشد، چنانچه درنهايت اتم مركزي جابجا شد، مولكول قطبي مي باشد و چنانچه درنهايت اتم مركزي جابجا نشد، مولكول ناقطبي مي باشد، به عنوان مثال همين مولكول Cl-Be-Cl را درنظر بگيريد، دو اتم كلر داري قدرت مساوي هستند و اتم مركزي را مي كشند، درنتيجه اتم مركزي ثابت باقي مي ماند.

اما مولكول آب را درنظر بگيريد كه داري ساختار خميده است و دو اتم هيدروژن در يك طرف مولكول قرار دارند، چون دو اتم هدروژن اتم اكسيژن را به سمت خود مي كشند ، اتم اكسيژن جابجا مي شود و بنابراين مولكول قطبي خواهد بود.